Onze Romeinse geschiedenis staat midden in de belangstelling. Zeker sinds de ‘Nedergermaanse Limes’ – de noordgrens van het Romeinse Rijk – in 2021 de status van Unesco Werelderfgoed kreeg. De Romeinen hebben ook in het Land van Maas en Waal een grote rol gespeeld en brachten veel vernieuwingen naar onze contreien. Een van die vernieuwingen is actueler dan ooit: de manier waarop ze met hun waterhuishouding omgingen. Die was zonder meer spectaculair te noemen.
Ook de Romeinse tijd kende periodes van overvloedige neerslag of langdurige droogte. Daar hadden de Romeinen verschillende antwoorden op. Een van de manieren om voldoende water te kunnen leveren, was de aanleg van een aquaduct. Zo’n aquaduct voerde water aan vanaf een rivier of bron naar de plek waar veel mensen woonden. In de gemeente Berg en Dal zijn de overblijfselen van zo’n aquaduct nog altijd te bewonderen. Ook de strekdam die de Romeinen bouwden bij de splitsing van de Waal en de Rijn was niet eerder vertoond in onze streken. Deze zorgde ervoor dat – ook in tijden van waterschaarste – het meeste aangevoerde water naar de Rijn doorstroomde ten koste van de Waal. De Rijn was destijds de belangrijkste ‘snelweg’ van de Romeinse tijd voor het vervoer van voedsel, goederen en soldaten.
Warm en koud stromend water
Maar het ging nog verder. In Wijchen zijn rond het voormalige klooster Tienakker de resten van een ruim bemeten luxe villa aangetroffen, die rond het jaar 100 na christus gebouwd is. Echte topvondsten, die tijdens het archeologische onderzoek werden opgegraven, waren twee stukken van geavanceerde bronzen kranen die niet alleen koud, maar ook warm stromend water konden leveren. Het water kwam uit een nabijgelegen putgebouw waarvan eveneens delen tijdens de opgraving n s en Waal haalde het water uit een put of uit een nabijgelegen rivier. Dat er met schoon water zuinig werd omgegaan ligt voor de hand. Het was voor de meeste bewoners van ons gebied destijds een schaars goed. Er was niet meer van beschikbaar dan de rivieren of de putten opleverden.
Zuinig van huis uit
Als we de Romeinse vindingen vergelijken met onze huidige tijd dan zijn er veel paralellen maar ook veel verschillen te vinden. Vinden wij het tegenwoordig de normaalste zaak van de wereld dat er (warm) water uit onze kranen stroomt, in de Romeinse tijd was dit alleen voorbehouden aan de elite. Het gewone volk van Romeins Maas en Waal haalde het water uit een put of uit een nabijgelegen rivier. Dat er met schoon water zuinig werd omgegaan ligt voor de hand. Het was voor de meeste bewoners van ons gebied destijds een schaars goed. Er was niet meer van beschikbaar dan de rivieren of de putten opleverden.
“Het watermanagement van de Romeinen was 2000 jaar geleden al innovatief en kan nog steeds als voorbeeld voor onze tijd dienen.”
Wereldwijd tekort
Die zuinigheid met drinkwater is in onze tijd soms ver te zoeken. Een van de redenen waardoor het tekort aan drinkwater wereldwijd alsmaar toeneemt. Gelukkig worden er op steeds mee plekken maatregelen genomen om te voorkomen dat we bijvoorbeeld onze wc’s spoelen met water dat ook voor consumptie geschikt is. ‘Grijs water’ noemen we dat en het scheelt een grote hoeveelheid aan schoon water en energie. Misschien kunnen we ons ook op andere terreinen opnieuw laten inspireren door de Romeinen. Hun watermanagement was 2000 jaar geleden al innovatief en kan nog steeds als voorbeeld voor onze tijd dienen.
Tekst: Willeke Guelen
Foto’s : Met dank aan Museum Kasteel Wijchen en Toerisme Veluwe Arnhem Nijmegen
