03 mei 2024

Liander werkt hard aan het oplossen van netcongestie

Als netbeheerder is Liander verantwoordelijk voor een derde van de regionale elektriciteits- en gasinfrastructuur van Nederland, waaronder die in de provincie Gelderland. Waar jaren geleden een stroomaansluiting nog ‘een broodje van de plank was’, ziet de wereld er tegenwoordig anders uit. De energietransitie versnelt en de vraag naar elektrisch vermogen groeit sterk. Netbeheerders investeren volop in het verzwaren en uitbreiden van het elektriciteitsnet, maar desondanks is het elektriciteitsnet tegen de grenzen aangelopen. Wat is de huidige stand van zaken rond de netcongestie? En hoe gaan ondernemers slim om met de huidige problematiek? We bespreken het met Christian Klep, Relatiemanager Grootzakelijke Markt bij Liander.

Begin van de problematiek

Rond 2020 begon het Liander-net her en der te knellen, soms alleen voor het terugleveren van stroom en op andere plekken voor het afnemen van stroom. In de periode 2021/2022 is boven op die netcongestie van Liander ook nog de netcongestie van het hoogspanningsnet van de landelijke netbeheerder TenneT toegevoegd, waardoor een complex geheel ontstaat.

Verzwaring van het netwerk gereed in 2029

Sinds eind 2022 is het hoogspanningsnetwerk van TenneT in onze regio vol voor alle grootzakelijke aansluitingen, zowel voor het terugleveren als voor het afnemen van stroom. Dit betekent dat bedrijven bij Liander geen nieuwe aansluitingen met vermogen meer kunnen krijgen en dat ze op hun bestaande aansluitingen hun vermogen niet meer kunnen verhogen, ook al heeft Liander regionaal nog wel vermogen beschikbaar. TenneT heeft daarop onderzocht of bedrijven in de regio FGU (Flevopolder, Gelderland, Utrecht) bereid zijn op piekmomenten af te schalen. Het bleek echter dat dit onvoldoende resultaat oplevert, het tekort aan capaciteit is te groot. Inmiddels is TenneT druk bezig met de verzwaring van het netwerk, maar die werkzaamheden zijn pas gereed in 2029. Tot die tijd staan we dus min of meer stil.

“Help ons én jezelf dus door aan te geven wat je realistisch verwacht. Daar komen we uiteindelijk allemaal verder mee”

Slimme oplossingen om het huidige net beter te benutten

Het net is echter niet altijd vol. Je hebt bijvoorbeeld te maken met ochtend- en avondpieken. Buiten die pieken is er veelal nog wel ruimte op het net. Dat kan best fors zijn, op zo’n 70% van de tijd is er namelijk nog wel voldoende ruimte op het regionale net van Liander.

In het Landelijk Actiecomité Netcongestie (LAN) werkten onder andere het Ministerie van Economische Zaken en Klimaat, VNO-NCW en de netbeheerders samen aan oplossingen om onder meer die ongebruikte ruimte op het net te kunnen benutten. Hiervoor zijn alternatieve contractvormen ontworpen zoals ‘non-firm contracten’ en ‘groepscontracten’ waarbij we afspraken kunnen gaan maken met klanten, individueel of als groep die gericht zijn op het samen slimmer benutten van het net. Christian: ‘We zien energy hubs zoals Bijsterhuizen en TPN West, waar bedrijven dit soort nieuwe contracten nodig hebben. Samenwerken biedt zeker mogelijkheden, maar helaas kunnen we deze contractvormen nog niet aanbieden in gebieden met TenneT congestie.’

Verschillen in geconstateerde piekmomenten leiden tot nieuwe uitdagingen

‘Recent is er helaas een kink in de kabel gekomen. TenneT ziet dat de nieuwe contractvormen weliswaar op het regionale net van Liander passen maar niet altijd op hun netwerk. Het blijkt namelijk dat de pieken en dalen van het regionale profiel niet overeenkomen met de pieken en dalen die TenneT ziet op hun net. Die verschillen in pieken ontstaan bijvoorbeeld door internationale elektriciteitsstromen. Als beeldend voorbeeld is genoemd dat windenergie uit Denemarken ook via het Nederlandse hoogspanningsnet van TenneT naar het Ruhrgebied loopt, iets wat natuurlijk een heel ander patroon kent. Dat maakt het erg lastig te bepalen op TenneT-niveau op welke momenten er nu wel of geen transportvermogen beschikbaar is. We zijn samen met TenneT aan het uitzoeken hoe dit nu precies lokaal uitpakt. In mei ronden we dat onderzoek af. Voor de zomer weten we dan of en zo ja, welke contractvormen mogelijk zijn voor ondernemers. In juni zal Liander i.s.m. een aantal andere partijen over de resultaten een webinar organiseren.’

Draag bij met een 10-jaars prognose

Op dit moment onderzoekt Liander via de 10-jaarsprognose uitvraag, wat de grootverbruikers de komende jaren verwachten nodig te hebben aan stroomcapaciteit. Christian licht toe: ‘Dit is een jaarlijkse uitvraag. De opgehaalde informatie gebruiken we om de toekomstige drukte op het op het Liander-net te voorspellen. Onze netarchitecten maken hierop plannen over waar we het net wanneer moeten verzwaren. Wat wij natuurlijk willen voorkomen is dat we op het moment dat TenneT klaar is, klanten nog op Liander moeten wachten. Vorige maand hebben we al onze groot verbruik klanten weer gevraagd hieraan mee te werken. De grote partijen -vanaf 1 Megawatt- zijn overigens al wettelijk verplicht om dit in te vullen. Help ons én jezelf dus door aan te geven wat je realistisch verwacht. Daar komen we uiteindelijk allemaal verder mee.’

Wat kunnen ondernemers nu al doen?

Volgens Christian kunnen ondernemers meerdere dingen doen om de uitdagingen het hoofd te bieden: ‘Het eerste is natuurlijk energie besparen, zorg dat je verbruik omlaaggaat. Je kunt daarnaast in detail bekijken hoe je verbruik er per kwartier uitziet (je “profiel”), oftewel breng dat over een bepaalde periode in beeld. Zo zie je wanneer je nog wel ruimte hebt en wanneer niet. Dat leidt tot ideeën, misschien is er ’s nachts ruimte over om baterijen te laden die je vervolgens overdag weer gebruikt voor aanvullende stroom. Dit zijn voorbeelden van oplossingen achter de meter.’