Ze heeft al een lange geschiedenis achter de rug en ze blijft een belangrijke rol spelen in ons leven en ons bezig houden. Van graan malen tot energie opwekken. We nemen een kijkje naar de windmolen toen en nu.
De eerste windmolens verschijnen in Nederland in de 13e eeuw. De standerdmolen is het oudste type windmolen en in onze regio ook de meest voorkomende. Van de Verrekijker in Bergharen tot de Beatrixmolen in Winssen, de Maasbommelse molen en de Wielewaal in Beneden Leeuwen, onze regio telt maar liefst 12 molens. Allen met een lange geschiedenis en staat van dienst.
Neem de molen in Wijchen, uit de archieven blijkt dat er lang voor de huidige stenen constructie er hoogstwaarschijnlijk een houten molen heeft gestaan, vermoedelijk gaat haar geschiedenis terug naar 1342. Ook molen de Haag in Beuningen kent een lange geschiedenis. Al in 1382 stond er in Beuningen een dwangmolen. In die tijd had de hertog van Gelre het zogenaamde windrecht verpacht aan Robert van Appeltern. Dit recht hield in dat de boeren in dit gebied gedwongen werden hun graan in de Beuningse molen te laten vermalen. Rond 1795 werd molendwang door Napoleon afgeschaft. Haar naam kreeg De Haag pas na de restauratie uit 1992. Ze is vernoemd naar de woonwijk waar de molen nu middenin staat en wat tevens de historische naam van dit gebied tussen Beuningen en Weurt is.
Een uniek exemplaar is de molen “Tot Voordeel en Genoegen” in Alphen, die uit drie maalwerken bestaat die elk afzonderlijk kunnen worden in en uitgeschakeld. Het is de enige molen in Nederland met drie maalstoelen die bewaard is gebleven. De molen is volledig in oude glorie hersteld en laat goed zien hoe windenergie ingezet werd en wordt om graan te malen. De molen is gebouwd met hout uit de omgeving en laat een milieuvriendelijke, maar vooral ingenieuze manier van bouwen zien.
Voor iedereen die geïnteresseerd is in milieubewust en innovatief bouwen is een bezoekje aan een van “onze” mooie molens zeker aan te bevelen.
Van graanmaler tot energie opwekker
Van windmolen om graan te malen tot molens die energie opwekken is een ontwikkeling die niet nieuw is, rond 1900 werden de eerste windturbines al ontwikkeld. Toch heeft de verdere ontwikkeling van windturbines pas echt een vlucht genomen in de 21e eeuw door het groeiende besef dat fossiele brandstoffen niet alleen vervuilend, maar ook niet in oneindige voorraden aanwezig zijn. De noodzaak dat we over moeten naar andere vormen van energieopwekking dringt steeds meer door, mede hierdoor is het aantal windturbines dat Nederland telt exponentieel toegenomen. En dit aantal zal alleen maar toenemen. De Noordzee lijkt hierin de meest logische plek om grote windparken te zetten. In het Klimaatakkoord is afgesproken dat in 2030 er voor 11 gigawatt aan windparken op zee staan. Maar er is meer nodig. Ook windparken op land zijn noodzakelijk. In 2030 moet er 35 terawattuur aan duurzame energie op land gerealiseerd worden. Een deel daarvan zal komen uit zonne energie en een deel uit windenergie.
Ondanks dat de molens moeten voldoen aan regels op het gebied van geluid en veiligheid, er vastgesteld is dat ze zo min mogelijk overlast mogen veroorzaken, rekening moeten houden met natuuraspecten en zo goed mogelijk moeten passen in het landschap is niet iedereen blij met de komst van de windturbines. De maatschappelijk discussie is een levendige. Het feit dat er grote, veelal buitenlandse investeerders gemoeid zijn bij de aanleg van de beoogde parken speelt hier ook een rol in. Partijen als Vitaal Maas en Waal en Vitaal Druten maken zich hard om de exploitatie zoveel mogelijk in eigen hand te houden. Onder het motto: als wij moeten leven met deze windturbines, dan willen we toch zeker ook delen in de opbrengsten ervan. Meer over de standpunten van Vitaal Maas en Waal en Vitaal Druten is te vinden op de website: www.vitaalmaasenwaal.nl.
Tekst: Chantal Fransen
