Jongeren enthousiasmeren voor techniek? Korte bijscholingstrajecten aanbieden aan statushouders of mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt? Of aan bouwlieden, elektriciens en installateurs die zich nieuwe, specifieke vaardigheden willen eigen maken? Bij VIA-T | Centrum voor een toekomstbestendige leefomgeving zetten ze hiermee stappen. Want ze zien in dat vakkrachten die uitvoering geven aan de innovatieve en duurzame transities die op dit moment worden ontwikkeld, meer dan nodig zijn. En het bijzondere is: VIA-T legt meteen de koppeling met praktijkgericht onderzoek.
We gaan hierover in gesprek met Inge Essing, programmaleider VIA-T en Frank Croes, programmamanager Circulaire Economie bij de HAN. Beiden zijn ze onder meer betrokken bij de regiodeal van de Groene Metropoolregio. Inge heeft ruime ervaring in het onderwijs als docent, maar ook als adjunct-directeur, teamleider en projectleider. Projectleider was ze bij Sterk Techniek regio Rijk van Nijmegen en is ze momenteel bij @voCampus waar 14 Nijmeegse vo-scholen aan verbonden zijn. Een campus die kansen biedt aan leerlingen die zich willen oriënteren en verder ontwikkelen, op welk vakgebied dan ook.
‘Aha! Zo werkt het dus!’
“Voor de praktisch ingestelde jongeren uit het vmbo hebben we – volgens mij – een sleutel in handen”, vertelt Inge. ”In de Nijmeegse Hubertushal staat een levensgroot huis. Leerlingen die zich interesseren voor alles wat er komt kijken bij het bouwen van een huis, kunnen hier aan de slag. Ter plekke sleutelen, uitproberen, ontdekken en leren. En dat werkt! Eerst zien en doen, dan komt de ‘aha’: het begrip en de kennis. Bij deze aanpak voelen de praktisch ingestelde jongeren zich in hun element, daar vinden ze het aangrijpingspunt van waaruit ze zelfvertrouwen krijgen en zich verder kunnen ontwikkelen.”
Waar nieuwe vakvaardigheden geleerd worden
De leerlingen maken er ook meteen kennis met duurzame innovaties die hun toepassing gaan vinden in de bouw. Inge licht toe: “Denk bijvoorbeeld aan conceptueel en circulair bouwen. Conceptueel bouwen vereist een andere manier van ontwerpen en dat leidt tot compleet nieuwe werkwijzen. Circulaire bouwmaterialen, waaronder biobased materialen, vragen ook een nieuwe aanpak. Wie nog op de traditionele manier is opgeleid in de bouw, heeft bijscholing nodig. Niet een hele nieuwe opleiding, maar kortdurende trajecten gericht op vakvaardigheden waar innovatieve, duurzame bouw om vraagt. Die bieden we vanuit VIA-T.”
Waar het bruist van bedrijvigheid
VIA-T richt zich op de verduurzaming en het toekomstbestendig maken van de gebouwde omgeving. Het is een coöperatie (community) waarin bedrijven, overheden, onderwijsinstellingen en burgers met elkaar samenwerken. Nu nog gehuisvest in de Nijmeegse Hubertushal, maar de plannen voor een nieuw fysiek onderkomen zijn in een vergevorderd stadium: een toekomstbestendig gebouw, op het NYMA-terrein, eveneens in Nijmegen.
“Een regionale hotspot staat ons voor ogen, waar bedrijven en hun ketenpartners elkaar weten te vinden in de duurzame transitie. Er vindt – samen met studenten – praktijkgericht onderzoek plaats. Onderzoek dat voortkomt uit de vraag van de bedrijven. En als hun medewerkers een bijscholingstraject nodig hebben, dan kan dat daar! Ook een vestiging van de WoonWijzerWinkel zal er een onderkomen vinden. Daar zullen bedrijven hun innovatieve producten tonen en kan de consument die zijn woning wil verduurzamen er terecht voor materialen, advies en hulp bij het vinden van een aannemer.”
VIA-T vervult ook een belangrijke rol bij de uitvoering van de regiodeal van de Groene Metropoolregio (‘Samen investeren in gezonde groene groei’) en dan met name in de programmalijn ‘Toekomstbestendig wonen’. Er ligt immers een enorme woningopgave wat betreft aantallen, die bovendien op een duurzame manier gebouwd moeten worden.
“”Juist deze ecosysteembenadering heeft duurzame en sociale potentie”
Ecosysteembenadering
“Bij toekomstbestendig wonen gaat het niet alleen om woningen die remontabel gebouwd worden van biobased materialen”, vertelt Frank. “Je moet ook kijken naar de wijken waar deze woningen staan: zijn deze klimaatadaptief, kan het water van stortbuien opgevangen worden, zijn er voldoende groene schaduwplekken? Wonen, werken en recreëren zouden we met elkaar kunnen vervlechten. Bijvoorbeeld: als bedrijventerreinen schoon en aantrekkelijk worden, waarom zou je er niet ook gaan wonen? We moeten toe naar leefomgevingen waarin de functies wonen, werken en recreëren met elkaar zijn verweven. Juist deze ‘ecosysteembenadering’ heeft duurzame en sociale potentie.”
Praktische denkers en slimme doeners
“Toen ik hoorde van de community VIA-T en het belang dat deze hecht aan de opleiding van vakkundig personeel”, vervolgt Frank, “had ik meteen de ingeving dat onze studenten en die van andere hogescholen en universiteiten hier van waarde kunnen zijn als bedenkers van innovatieve concepten, als praktijkgerichte onderzoekers. En wat is er mooier dan dat ze op een plek als VIA-T rechtstreeks in aanraking komen met vraagstukken van ondernemers en direct het contact leggen met uitvoerenden in de bouwkolom. Praktische denkers en slimme doeners leren van elkaar! Inmiddels voeren onze studenten al projecten uit bij VIA-T.”
Inge: “Prachtig dat ondernemers, overheden, burgers en kennisinstellingen – zowel roc’s, als hbo’s en universiteiten – bij VIA-T gezamenlijk de transitie naar een toekomstbestendige leefomgeving vormgeven. Want de vraagstukken grijpen op elkaar in en kunnen alleen samen opgelost worden, daar ben ik echt van overtuigd.”
Het HAN Centrum Meervoudige Waardecreatie
helpt organisaties in de regio bij hun
omslag naar toekomstbestendigheid
www.han.nl/cmw
