De laatste jaren wordt er veel vooruitstrevend onderzoek gedaan. Ook naar onderwerpen die in eerste instantie niet voor de hand liggen, zoals het belang van humor op de werkvloer. Komt humor de werksfeer en de productiviteit ten goede? Of gaat het ten koste van het resultaat? IN2 Maas & Waal vroeg het aan dr. Madelijn Strick: Universitair hoofddocent Sociale, Gezondheids- en Organisatiepsychologie aan de Universiteit van Utrecht. Zij weet alles van humor, deed er serieus en grondig onderzoek naar en schreef er vervolgens een boek over. Het zal niemand verbazen dat ze er ook zeer inspirerend over kan vertellen.
Meer lachen met collega’s
‘Er is recent onderzoek gedaan onder 2500 werknemers naar goede voornemens’, zo steekt Madelijn Strick van wal. ‘Meer lachen met collega’s stond hoog op het lijstje. Het is zelfs zo dat wanneer er op het werk niet genoeg gelachen wordt, het een reden voor het zoeken naar een andere baan kan zijn. Humor op het werk wordt zelfs belangrijker gevonden dan lekkere koffie en dat wil wat zeggen’.
Graadmeter van de sfeer
‘Je moet het eigenlijk zo zien’, vervolgt Madelijn Strick: ‘Humor is een graadmeter van de sfeer op het werk. Bij een goed geworteld team ontstaat humor meestal vanzelf. Mensen voelen zich veilig en durven kwetsbaarheid te tonen door zichzelf bijvoorbeeld op de hak te nemen. Dit laatste werkt ook goed voor leidinggevenden. Het maakt je menselijk en benaderbaar. Maar nogmaals; een omgeving waarin iedereen zich goed voelt, is een voorwaarde. Als medewerkers zich onveiligheid ervaren, als er mensen niet sociaal geaccepteerd zijn of gepest worden, dan zal de inzet van humor ook geen betere verhoudingen brengen.’
Humor is een serieuze zaak
‘Humor moeten we dus eigenlijk heel serieus nemen’, stelt Madelijn Strick. ‘Het is niet alleen een graadmeter op kantoor, maar laat zien hoe de hele samenleving ervoor staat. Het geeft inzicht in machtsverhoudingen; wie is degene die de grappen maakt en wie speelt de rol van publiek? Humor laat ook zien hoe de samenleving verandert. Een mooi voorbeeld is de verhouding tussen man en vrouw. Want waren het voorheen vooral de mannen die op kantoor de aanzet voor iets grappigs gaven en werd van de vrouwen verwacht dat ze erom lachten, nu zie je steeds vaker dat ook vrouwen die rol pakken. In die zin volgt het gebruik van humor de ontwikkelingen in de samenleving.’
Vele gedaantes en verschijningsvormen
Niet minder interessant is dat bedrijfshumor in verschillende soorten en vormen voorkomt, zo kwam naar voren uit de onderzoeken van Madelijn Strick: ‘Zelfs per type organisatie of per functie kunnen verschillen optreden. Heel in het algemeen zou je kunnen zeggen dat er in de verkoop bij de kennismaking vaak een grapje wordt gemaakt om het ijs te breken. Op de bouw worden graag moppen getapt en in de kunstwereld of op universiteiten wordt humor eerder ingezet in de context van het gesprek. Daarmee wordt ook het ijs gebroken, maar dan op een andere manier. Humor kent zo vele gedaantes en verschijningsvormen, maar hoort altijd bij een sociale setting. Het is de smeerolie van de samenleving.’
Tip voor ondernemers?
En dan natuurlijk de hamvraag: hoe kunnen ondernemers humor inzetten? Madelijn Strick: ‘Het gaat vaak niet om grote dingen, maar juist om een aantal kleine dingen die je elke dag kunt doen. Door jezelf niet te serieus te nemen en je kwetsbaar op te stellen ontstaat een sfeer waarin mensen zich veilig voelen en waar grappen als vanzelf ontstaan. Ook een ‘bekentenis’ in de vorm van stiekeme wensen kunnen goed worden ingezet. Opmerkingen als ‘ik ben echt een type voor een Porsche ‘terwijl je altijd op de fiets naar je werk komt, maken je menselijker. Dit soort zaken kun je ook aan het begin van een presentatie gebruiken om het ijs te breken en je toehoorders op je hand te krijgen.’
Humor opent de geest
Dus mochten ondernemers zijn die denken dat al die vrolijkheid alleen maar tijd kost en het werkresultaat niet ten goede komt? Onderzoek heeft het tegenovergestelde aangetoond.
‘Humor opent de geest, zorgt voor creativiteit en een beter leervermogen’, vertelt Madelijn Strick tot besluit. ‘Humor op de werkvloer getuigt van een goede sfeer waarin mensen beter functioneren en zich veilig voelen om nieuwe dingen uit te proberen. Het bevordert daarmee de inventiviteit en de productiviteit. Dat komt zowel aan de medewerkers zelf als de organisatie als geheel ten goede.’
Leestip:
Wie meer wil weten over humor en de waarde ervan binnen ondernemingen doet er goed aan het boek van Madelijn Strick te lezen. Alleen de titel al laat zien waar het over gaat: Humor, een van devier pijlers onder het universum (de andere drie ben ik vergeten).
Interview: Willeke Guelen Foto’ Madelijn Strick
