Steffi Menten is promovendus in het project ‘Embracing Industry 4.0 – Veranderaars en implementatie van open digitale technologie’. Daarnaast is ze door en door een vrouw van de praktijk. Het gesprek met mensen in de bedrijven, óók met wie de machines bedienen, vormt de basis en voedingsbodem voor haar onderzoek.
Met de blik gericht op het mkb is de eerste vraag: wat is het belang voor bedrijven om mee te gaan in de digitale transitie? Drie redenen noemt Steffi: Smart Industry helpt om producten en processen te innoveren en zo de concurrentiepositie – ook internationaal – te behouden. Ten tweede: door de vergrijzing hebben we te maken met een tekort aan arbeidskrachten. Dit neemt naar verwachting alleen maar toe en hier kan digitale technologie een oplossing bieden. Ten derde: Smart Industry kan bijdragen om schoner (klimaatvriendelijker) te produceren.
Van stoere machine naar servicecontract
Met deze motivatie, en met alle technologische kennis en mogelijkheden die we hebben, kan het niet zo moeilijk zijn, zou je zeggen, die digitale transitie. Toch is de praktijk vaak anders, ontdekte Steffi in haar onderzoek.
“Zo was er een bedrijf dat van verkoop overging op product as a service. Het is niet meer die stoere machine met glimmende rode lak waar de verkoper met zijn klant omheen loopt. In plaats hiervan gaat het gesprek over servicecontracten. Een totaal andere ‘tak van sport’ dus. Niet iedereen kon of wilde mee in deze verandering, wat er zelfs toe leidde dat mensen afscheid namen en anderen kwamen.”
Prettiger werken
“Bij een ander bedrijf (Van Raam) bleek het voor medewerkers van belang om te zien hoe digitalisering het werkproces kan verbeteren en prettiger kan maken”, vervolgt Steffi. “Bijvoorbeeld: het moeten wachten op onderdelen, onverwachte storingen of repeterende kwaliteitsissues vindt geen enkele montagemedewerker fijn. Als mensen zien dat digitalisering kan helpen deze dingen te voorkomen, dan werken ze er graag aan mee. Betrek ze daarom vanaf het begin bij de stappen die gezet worden, is de ervaring én de beproefde werkwijze bij Van Raam.”
“Digitale transformatie behelst dus veel meer dan het technische aspect. Dat heeft alles te maken met de cultuur in een bedrijf, met hoe mensen reageren en in elkaar steken en hoe ze verweven zijn met hun werk.”
Virtueel op waterstof
Een verdergaande stap in digitale innovatie is Digital Twinning, we horen er steeds vaker over. Het is een technologie die bedrijven in staat stelt om industriële processen en productontwerpen virtueel na te bootsen. Zo toetst Varex Imaging de valbestendigheid van dure medische apparaten. Het echt laten vallen is een dure grap. Met digital twinning laat het zich goed nabootsen. Zo zijn er talloze procesverbeteringen mogelijk, die je eerst virtueel test. Ook kan je een vrachtwagen virtueel op waterstof laten rijden en dan pas tot een fysiek model overgaan. Tot nu toe is deze digitale technologie vooral voorbehouden aan grote ondernemingen.
Fieldlab Digital Twinning
Hoe mooi zou het zijn als ook het mkb haar voordeel kan doen met deze technologie? Een vijftal mkb-bedrijven uit de Achterhoekse maakindustrie werkt daarom sinds 2021 samen in het Fieldlab Digital Twinning. Een projectmanager vanuit HAN Smart Region biedt ondersteuning en behalve studenten van de HAN werken ook leerlingen van het Graafschap College en het ROC Nijmegen mee. Steffi volgt de ontwikkelingen in het fieldlab op de voet en brengt in beeld hoe de bedrijven samenwerken en welke vormen van samenwerking het innovatieproces ondersteunen. Steffi vertelt: “Het begint vaak met een kopje koffie. Ze – meestal zijn het de CEO’s – wisselen uit waarmee ze bezig zijn en ontdekken de raakvlakken. Daaruit ontstaan dan de eerste verbanden.”
“Vervolgens wordt het serieuzer, formeler. Mensen uit de kern van de onderneming, bijvoorbeeld informatiemanagers en industrial engineers, vormen werkgroepen om kennis over digitaliseringsvraagstukken uit te wisselen. Dingen echt samen aanpakken kan niet altijd meteen, is gebleken. Soms zitten bedrijven in een totaal verschillende fase van een proces. Toch kan een onderneming al zien aankomen: ‘Hé, die fase van digitalisering geldt nu nog niet voor mij, maar straks wel’. In mijn onderzoek stel ik vast dat de werkwijze van het fieldlab enorm bevruchtend werkt.”
“Ook hebben alle vijf ondernemingen in het fieldlab projecten uitgevoerd met studenten. Die blijken heel geïnteresseerd en enthousiast en uiteindelijk zijn zij de toekomstige werknemers!” De kennis die dan opgedaan wordt blijft trouwens niet bij de vijf bedrijven uit het fieldlab. In 2023 moeten minimaal 25 bedrijven uit de maakindustrie via het lab actief kennis hebben gemaakt met de digital twinning technologie; dat resultaat staat het project voor ogen.
Vleugels
Steffi: “Ik heb gemerkt dat in de Achterhoek, met zijn naoberschap-mentaliteit, de mensen zijn ingesteld op samenwerken, elkaar helpen. Toch zou zo’n fieldlab ook in andere regio’s goed kunnen werken, daar ben ik van overtuigd. Juist het van elkaar leren, wat in een fieldlab gebeurt, kan het mkb de vleugels geven om zich met deze technologie verder te ontwikkelen, aangepast aan de eigen mogelijkheden en gebruikmakend van de eigen kracht.”
