Geurt en Gijsbert van Setten, eigenaren van Letteland kwekerij in Opheusden, kwekers in hart en nieren, doen wat zij doen op heel eigen wijze. Daar waar boomkwekers voornamelijk enten, kweken de broers hun bomen op eigen wortel. Een heel natuurlijke manier van kweken met duidelijke voordelen. Het wekt dan ook de interesse; Letteland exporteert het plantmateriaal voor bomen door heel Europa.
Geurt en Gijsbert houden van bomen. Het kweken is ze met de paplepel ingegeven. De broers komen uit een echte kwekersfamilie die al meer dan 100 jaar bomen kweekt. “We experimenten en onderzoeken al sinds onze vroegste jeugd met het kweken van bomen,” vertelt Geurt. “Hoe groter de uitdaging, hoe liever we het hebben,” vult Gijsbert aan. Over de jaren ontwikkelden de broers hun eigen methodiek, een methode die ze niet prijsgeven, maar waarmee ze wel hoge ogen gooien in de wereld van de boomkwekerijen. De gewortelde stekken, het plantmateriaal voor de verdere opkweek van bomen worden door heel Europa verkocht.
Tree Centre Opheusden
Boomkwekerij Letteland is één van de 160 boomkwekerijen die Opheusden rijk is. In heel Europa en ver daarbuiten staan de laan- en sierbomen die hier gekweekt worden. De Betuwse klei vormt de ideale bodem, de kennis, kunde, liefde voor bomen en handelsgeest van de lokale kwekers doen de rest. De kwaliteit is hoog, de liefde voor het vak misschien nog wel groter. Dat geldt zeker voor de broers van Setten. Zij leven voor het ambacht en kweken bomen zoals ze in de natuur te vinden zijn: worteleigen. Ze leven voor de boom en rusten niet totdat zij ook voor de meest ingewikkelde vraagstelling rondom het stekken van bomen een oplossing hebben bedacht.
“Bomen zorgen voor een natuurlijke klimaatbeheersing.”
Hart voor stekken
“Sinds een jaar of twee hebben we ons bedrijf anders ingericht. Waar we voorheen de bomen in de volle grond opkweekten, concentreren we ons nu volledig op het stekken, iets wat uit een liefhebberij is uitgegroeid tot het bedrijf dat we alweer heel wat jaren hebben opgezet. Ons hart ligt bij het stekken. Uit de stekken kweken we het plantmateriaal dat elders tot volle wasdom komt bij kwekers in heel Europa. We kweken jaarlijks zo’n 130 soorten op, die in aantallen van zo’n 30.000 exemplaren per jaar van hieruit hun weg verder vinden. We kiezen heel bewust voor stekken, daar komen naar onze mening de sterkste planten uit voort. Met enten heb je het risico dat er een breuk kan komen op het deel waar de ent en onderstam samenkomen, omdat de twee toch onverenigbaar blijken. Dat kan direct naar boven komen, maar ook jaren nadien nog opspelen. Verder kan het zijn dat daar waar de ent gezond is, de onderstam toch ziek blijkt. Door op eigen wortel te kweken, te stekken dus, voorkom je dit soort zaken. Het maakt de boom veel sterker en gezonder.”
Familiegeheim
“Hoe groter de uitdaging, hoe meer plezier we eraan beleven. Als iemand mij zegt dat een specifieke soort niet te stekken is, dan blijf ik doorgaan totdat ik het tegendeel bewezen heb. We houden van bomen, die liefde voor de natuur is ons door onze vader ingegeven. Vooral bijzondere bomen hebben onze bijzondere aandacht. Zo kunnen we bomen selecteren puur op vorm of op een heel eigen groei of bloeiwijze. Het start met de stek, die wordt verder opgekweekt, waarbij alle aandacht gaat naar alle aspecten die ervoor zorgen dat we plantmateriaal realiseren die voor sterke en gezonde bomen zorgen. Temperatuur, grond, maar bijvoorbeeld ook de potten die we gebruiken: die zijn vrij groot en open, zodat de wortels alle ruimte krijgen om sterk en gezond te groeien. Hoe we het voor elkaar krijgen om ook de meest ingewikkelde soorten toch te kunnen stekken, dat is een geheim dat met ons ter zijner tijd zal verdwijnen.”
Tekst en fotografie: Chantal Fransen
