Deze editie spreken we met Paul van Doorn, Senior Conceptontwikkelaar bij Giesbers Ontwikkelen en Bouwen, en Frank Croes, Programmamanager Circulaire Economie bij het Centrum Meervoudige Waardecreatie (CMW) van de HAN. Ze nemen ons mee in de onderlinge samenwerking en weg naar toekomstbestendigheid. Wat betekent circulaire bouw voor de regio? En hoe kunnen we wonen en werken slimmer met elkaar combineren? Paul en Frank delen hun visie.
Samenwerking Centrum Meervoudige Waardecreatie en Giesbers
Paul trapt af: ‘Primair is het een samenwerking met de HAN. We zien dat je minder in faculteiten moet denken, je hebt juist kruisbestuiving uit verschillende disciplines nodig om antwoord te geven op grote uitdagingen. Dat is niet altijd eenvoudig. We kwamen in contact met Tristan, een HAN-student Bouwkunde. Hij wilde leren van anderen en andere disciplines. Na een stage bij Giesbers heeft hij hier een afstudeerproject gedaan samen met een student Bedrijfskunde. Het CMW van de HAN vervult hierbij een verbindende rol tussen de verschillende partijen en opleidingen. Binnenkort starten hier twee andere studenten Minor Circulaire Economie vanuit het centrum, die met een transitievraagstuk aan de slag gaan.’
Frank vult aan: ‘Tristan besloot in het derde de jaar de Minor Circulaire Economie te volgen binnen het CMW. We hebben met een grote transitieopgave te maken in de samenleving. Deze vergt kennis vanuit meerdere disciplines. Daarom werken we met duo-formaties, studenten uit verschillende opleidingen die samenwerken.’
Jongeren zorgen voor inzicht en verandering
Studenten hebben volgens Paul meer tijd om te onderzoek te verrichten en komen onder meer via genoemde projecten in contact met mensen uit de praktijk. Hun onderzoeksresultaten brengen zaken in beweging: ‘De resultaten zetten mensen binnen bedrijven aan het denken. Daarnaast merken we dat we deze instroomgeneratie nodig hebben om mensen mee te laten gaan in veranderingen.’ Frank: ‘De studenten beginnen met een bedrijfsanalyse, vervolgens bespreken ze samen met het management van het bedrijf de punten waar verbetering mogelijk is. Uiteindelijk bepalen ze samen de prioriteiten en gaan ze met design thinking aan de slag om aan een oplossing te werken.’ Paul: ‘Dat is de meerwaarde van die jonge gasten.’
“Bouwen in hout is CO2 binden, bouwen in staal en steen is CO2 verslinden”
Kansen benutten in de NOVEX-regio
Paul: ‘Grote opgaves rond circulariteit zijn onder andere de woningbouw in samenhang met mobiliteit én infrastructuur. De vraag is hoe we dit kunnen oplossen in de bestaande stad. Onze visie is: als je vanuit de bestaande gebouwde omgeving redeneert, dan liggen er nog veel kansen. We moeten, in lijn met het regionale verstedelijkingsconcept, toewerken naar een situatie van meer landschap en meer stad.’ Frank: ‘En dit sluit weer aan op meervoudige waardecreatie: winst zonder verlies. In de regionale NOVEX-deal is beschreven dat er 100.000 nieuwe woningen nodig zijn. De vraag is hoe en waar we dat gaan realiseren. Het moet bovendien betaalbaar én duurzaam zijn. We kunnen wel weer een natuurgebied opofferen, maar beter is het om de kwaliteit van wat er al staat op te waarderen.’ Paul: ‘Het gaat daarbij om de economie, werkgelegenheid, talentbehoud en de beleving en kwaliteit van de omgeving.’
“Adaptief gedrag is de winnende strategie”
Circulaire bouw volgens Het Nieuwe Normaal
Paul: ‘Volgens de MPG (Milieu Prestatie Gebouwen) moeten gebouwen aan een bepaalde score voldoen. Dit is echter vrij eenvoudig te bereiken. Het Nieuwe Normaal beziet dit vanuit een breder framework. Het kijkt bijvoorbeeld naar de CO2-impact van materialen en de invloed van materialen op de gezondheid. We dienen strategisch te anticiperen op wat er op ons afkomt. Kijk bijvoorbeeld niet naar CO2-uitstoot, maar naar CO2-opslag. Allemaal vraagstukken van het Nieuwe Normaal.’ Frank illustreert: ’Bouwen in hout is CO2 binden, bouwen in staal en steen is CO2 verslinden. Inmiddels denken we al op deze manier, namelijk bij de ontwikkeling van de onderzoeksagenda van VIA-T.’
Slimmer combineren van wonen en werken
VIA-T wordt het kennis- en ontwikkelcentrum voor de duurzaam gebouwde omgeving. Het kijkt naar zaken als de ontwikkeling van nieuwe wijken, natuur-inclusiviteit, CO2-neutraliteit en de groene omgeving. Frank geeft een voorbeeld: ‘Veel bedrijventerreinen zijn nu monofunctioneel. Er wordt alleen gewerkt en er is een enorme behoefte aan parkeerplaatsen. Hetzelfde geldt voor woonwijken, waar vooral gewoond wordt. Als je woon en werk slim combineert, neemt het aantal verkeersstromen af en nemen de veiligheid en waarde van de ruimte toe. Het nieuwe paradigma is dat je niet meer naar een strikte scheiding moet kijken, maar de functies juist op een slimme manier moet combineren. Als je dat goed doet, kun je zelfs de natuur voor je laten werken.’
Gebruik het adaptief vermogen van de natuur
Paul: ‘Voorheen dachten we dat we de natuur vooral dienden te beheersen. We zagen water als een gevaar dus bouwden we het in. Daarnaast hebben we de landbouw gecultiveerd. Dit heeft geleid tot monofunctionele gebieden. We zouden de kaders rond landbouwgronden echter moeten gebruiken als natuurlijke verbinders én meer menging van gewassen moeten creëren.’ Frank vult aan: ‘We moeten ons verhouden tót, in plaats van werken tegen de natuur: meegaan met de natuurlijke loop der dingen. Door klimaatverandering stijgt de intensiteit van neerslag. Een bos kan dit opvangen, onze kunstmatige oplossingen niet. De natuur heeft een enorm adaptief vermogen om deze grilligheden op te vangen. Deze kennis kunnen we ook toepassen in het stedelijk gebied.’ Paul sluit af: ‘We moeten dus anders kijken naar bouwen: niet monodisciplinair, maar vanuit meerdere perspectieven bekijken hoe je het optimale resultaat behaalt. De Sustainable Development Goals (SDG’s) zijn hier een mooi voorbeeld van. Partnerships zijn hiervoor erg belangrijk, waarbij verschillende functies en disciplines bij elkaar worden gebracht. En dat allemaal vanuit een ecosysteemgedachte: het natuurlijke en sociale ecosysteem kunnen elkaar versterken. Adaptief gedrag is de winnende strategie.’
Interview: Joep Peters
Foto: Joep Peters
