Search
Close this search box.

In gesprek met hoogleraar Sportgeschiedenis prof. dr. Marjet Derks: Sport en publiek zijn onmiskenbaar verbonden

Grote sportwedstrijden en evenementen waren, tot de komst van corona, ondenkbaar zonder publiek. Een kolkend voetbalstadion of dolenthousiaste fans langs de route van de Tour de France; sport en publiek zijn onmiskenbaar met elkaar verbonden. Wat is die betekenis van het publiek voor de sport(er) en hoe heeft deze zich ontwikkeld? Wat gebeurt er als het publiek ineens afwezig is? IN2 Maas & Waal vraagt het aan prof. dr. Marjet Derks, hoogleraar Sportgeschiedenis aan de Radboud Universiteit Nijmegen.

Prof. dr. Marjet Derks
Doceert en publiceert over sportgeschiedenis, omstreden sporterfgoed, en sociale in- en uitsluiting
in en door sport.

‘Het fenomeen sport zoals wij dat vandaag de dag kennen is nog relatief nieuw’, vertelt prof. Derks. ‘Het begon in Nederland, overgewaaid uit Engeland, voorzichtig vanaf circa 1850. Er werd gevoetbald en cricket gespeeld, maar het was tijdverdrijf voor en door een klein elitair gezelschap. In hun eigen kring riep het de nodige weerstand op; men vond het vooral een kwajongens-gebeuren. Pas tegen de eeuwwisseling kwam er enige landelijke organisatie, werden er bonden opgericht en ontstonden de eerste competities. Er kwam wel publiek kijken, maar dat was vooral afkomstig uit de directe omgeving van de sportwedstrijd in kwestie. Reizen was kostbaar en niet voor iedereen weggelegd.’

Voetbal ‘mee naar huis’

Prof. Derks vervolgt: ‘Het voetbal werd pas groot na de mobilisatie tijdens de Eerste Wereldoorlog. Jonge rekruten kwamen in contact met de voetbalsport en namen die nadien ‘mee naar huis’. Zo ontstonden er steeds meer voetbalclubs in de steden, dorpen en op het platteland. De kerk was huiverig voor deze nieuwe vorm van vermaak. De uithuizigheid van spelers en publiek en de contacten met andersgezinden zouden leiden tot ongewenste sociale en religieuze vermenging.’

Trend naar meer comfort

‘Het publiek stond in eerste instantie vooral langs de kant als het om sportwedstrijden ging of moest het doen met houten tribunes’, aldus Prof. Derks. ‘Meer comfortabele zitplaatsen kwamen pas later. Het eerste stenen stadion was het Amsterdamse Sportpark, mede tot stand gebracht dankzij bijdragen van plaatselijke notabelen. Toen het op 5 april 1914 werd geopend, konden er 20.000 toeschouwers plaatsnemen. Het zette de trend naar meer comfort voor de toeschouwers. Het Philipsstadion in Eindhoven had in 1914 de primeur van de eerste overdekte houten tribune, compleet met een clubhuis. Hier speelde uiteraard de bijdrage van het gelijknamige concern een cruciale rol.’

Voetbalpubliek

Sporters in de schijnwerpers

‘In 1954 werd de stap gezet naar betaald voetbal en werd het steeds belangrijker om ook het publiek aan de club te verbinden. Met merchandising en clubbladen werden fans betrokken bij het wel en wee van hun club.  Sportbladen en katernen in kranten zetten de sportclubs en de sporters in de schijnwerpers. Sporters werden bekende figuren en zelfs helden voor hun fans. Een mooi voorbeeld is Moises Bicentini, die in de jaren ’50 voor NEC ging voetballen. De van Curaçao afkomstige voetballer groeide uit tot een van de grootheden van de voetbalclub en door zijn harde schoten en natuurlijk ook zijn herkomst trok veel bekijks.’

Door corona een nieuw perspectief

‘Met het stijgen van de welvaart in de jaren ’60 en ’70 kwam het bezoeken van de wedstrijden van de favoriete club ook buiten de eigen omgeving binnen handbereik van een groeiende groep. Ook bij uitwedstrijden, nationaal en zelfs internationaal, was het publiek een belangrijke factor, vertelt prof. Derks. ‘Dat is nooit meer veranderd totdat corona alles in een nieuw perspectief plaatse. Bij evenementen van afgelopen zomer als de Olympische Spelen in Japan werd duidelijk dat sportwedstrijden zonder publiek in een totaal andere sfeer verlopen. Sporters misten de aanmoedigingen en konden zich niet onderdompelen in de aanmoedigingen van een kolkend stadion. Wel waren gesprekken of aanwijzingen tussen coaches en sporters ineens veel beter te horen en dat gaf een heel andere inkijk in de wereld van de sporters’, aldus Prof. Derks. Zo biedt elke nieuwe ontwikkeling in de samenleving weer een interessant onderzoeksgebied voor wetenschappers als Marjet Derks en haar team. ‘Wij kijken naar de maatschappelijke werking van sport en hoe daar betekenis aan wordt gegeven. Het is een vakgebied dat zich steeds blijft vernieuwen.’

Tekst: Willeke Guelen

Geef een reactie

M&W Online App

M&WOnline de hele regio in 1 app.
De app bevat veel informatie voor inwoners en toeristen over het Land van Maas

M&W Online App

M&WOnline de hele regio in 1 app.
De app bevat veel informatie voor inwoners en toeristen over het Land van Maas en Waal, Gemeente West Maas&Waal – Gemeente Druten – Gemeente Wijchen en Gemeente Beuningen..
Het blok AED locaties bevat adresgegevens en route naar waar AED apparaat hangt en kan levensreddend zijn.